चालू घडामोडींचे विश्लेषण
विविध ठिकाणी पाणी फौंडेशनची व विविध स्वयंसेवी संस्थांची कामे चालू आहेत. . . . पाणी आडवले गेले पाहिजे पाणी जमिनीत जीरले पाहिजे . . .
पण जमिनीची धूप न होता हे झाले पाहिजे . . .
बर्याच ठिकाणी चर खोदकाम केले जाते व मातीचा भराव टाकला जातो , पण याची भिती अशी आहे की . . . मोठा पाऊस झाला की , खळखळ पाण्यामुळे सगळी माती पाण्या बरोबर वाहत जाते , जमीन खचते व अपेक्षित पाणी सुद्धा साठत नाही , माती समुद्राला जावून मिळते , कृत्रिम जलसाठे निर्माण केलेले आहेत त्यातही प्रचंड प्रमाणात गाळ साठतो , पर्यायाने मनुष्यबळ, श्रम व पैसा पाण्यात वहात जातोय. . . मुळातच हे
आपण निसर्गावर अतिक्रमण करतोय असे माझे ठाम व पुर्णपणे विचार करून व्यक्त केलेले मत आहे . . .
पाणी साठवण्याची ही शाश्वत पद्धत नाहीच!
पाणी जमिनीत मुरण्यासाठी . . . .
झाडे लावणे झाडांना समांतर चर खोदून व झाडांच्या मुळामार्फत जि जमिनीला रंध्र (भेगा)पडतात त्यातून पाणी मुरवणे हाच पर्याय असतो . .
आणी ज्या ज्या ठिकाणी भरपूर झाडे असतात त्या ठिकाणी दुष्काळाची तिव्रता बिलकुल जाणवत नाही . .
मुळात प्रचंड वृक्षाची कत्तल सुरू असल्याने पाऊस कमी झालाय, त्याकडे म्हणावे तसे लक्ष नाही , यामुळे तापमान वाढलेले आहे व त्यामुळे जमीनी धुप सुद्धा मोठ्या प्रमाणात होत आहे , धुळीचे लोट वाळवंटातील वादळासारखे उडत आहेत, शासनाने व लोकांनी मनापासून झाडे जगवली पाहिजेत व नैसर्गिक ओढे नाले यावर छोटे छोटे बंधारे बांधले पाहिजेत व दुसरी गोष्ट जुन्या काळी ज्या प्रमाणे मोठ्या प्रमाणात कोल्हापुर पद्धतीचे बंधारे बांधले , लघु प्रकल्प उभारले गेले , छोटी छोटी तळी निर्माण केली गेली व त्यातून जलसाठे निर्माण केले गेले तोच पॅटर्न महत्वाचा आहे . व तोच राबवला जात नाही .
आज विविध ठिकाणी स्वयंसेवक व स्वयंसेवी संस्था पुढे आल्या आहेत त्यांचे कौतुक करावे तितके कमीच आहे , मात्र पुर्णपणे जलतज्ज्ञांची मदत न घेतल्याने बहुतांश कामे अशास्त्रीय पद्धतीची चालु आहेत. . .
सर्रासपणे ओढे उपसून वाळूची वाट लावली जात आहे वाळू व माती बाहेर काढल्याने त्यात पाणीच मुरत नाही . ..फक्त फोटो काढायला पावसाळ्यात दिसते व बाष्पीभवन होऊन पाणी संपुण जाते , शासनाचा पैसा मात्र पुरेपूर मुरतोय. .
म्हणून करोडोंचा खर्च होऊनही पाणी काही साठत नाही व दुष्काळही हाटत नाही . .
हे असेच चालू राहिले तर जमिनीचा -हास ही गंभीर समस्या निर्माण होणार हेही तितकेच खरे आहे . . .
विजय पिसाळ नातेपुते
